"Het voelde als een klap," zegt Luz Elena, directeur van de organisatie van feministische cabaretières Las Reinas Chulas Cabaret y Derechos Humanos A.C., als ze over hun eerste samenwerking met de inheemse en plattelandsgemeenschappen vertelt. "We ontdekten dat wat werkelijk speelde in ons land heel bedroevend was en dat wij eigenlijk in een soort luchtbel leefden. We moesten proactiever worden en een bijdrage gaan leveren met waar wij goed in zijn: cabaret."
Las Reinas Chulas, tot op dat moment een gerenommeerd theatergezelschap, besloot toen als maatschappelijke organisatie verder te gaan: "Het werken met de inheemse en plattelandsgemeenschappen heeft ons in veel opzichten de ogen geopend," vult Ana Laura, projectcoördinator van Las Reinas Chulas, aan. "Aan de ene kant ontdekten we dat cabaret in de praktijk een krachtig middel is om contact te leggen met de plattelandsvrouwen en op die manier het brute machismo tegen te gaan dat zij dagelijks ondervinden. Maar aan de andere kant zien wij opvallend veel overeenkomsten met de werkelijkheid in de grote steden, waar je toch 'meer beschaving' zou verwachten."
“Cabaret stelt je in staat om om jezelf te lachen en vervolgens om wat er om je heen gebeurt.”
Waarom heb ik dat allemaal gepikt?
Volgens beide vrouwen leer je tijdens het maken van cabaret een andere rol in te nemen dan de rol die men krijgt toebedeeld in het Mexicaanse melodrama. Je bent dan niet langer het slachtoffer, maar je gaat je kritisch opstellen en ook iets in gang zetten. Cabaret stelt je in staat om om jezelf te lachen en vervolgens om wat er om je heen gebeurt. "Humor doet je een andere plaats innemen en als je dan terugblikt, ben je geschokt door wat je eerder geleerd hebt, wie je eerder was em wat je toen geloofde. Dan pas heb je door waarom je reageert zoals je doet. En ga je je ook afvragen: Waarom heb ik dat allemaal gepikt?"
De afgelopen veertien jaar heeft theatergezelschap Las Reinas Chulas met verschillende organisaties samengewerkt om cabaret ten dienste te stellen van de maatschappij. En met een duidelijke didactische functie: om zaken als gendergerelateerd geweld, seksuele en reproductieve rechten, IVH en seksuele diversiteit aan te kaart. Las Reinas Chulas weet humor aan te wenden als de beste politieke strategie om de door mannen gedomineerde samenleving het hoofd te bieden en te lachen om de onderdrukkende macht. "Het is moeilijk, maar ook weer niet zo moeilijk," zegt Luz Elena. "Als ik repeteer, bijvoorbeeld, bedenk ik me altijd dat ik het zo moet spelen dat mijn vader het begrijpt. Ik denk dat we allemaal wel zo'n familielid hebben dat de hakken in het zand zet bij veranderingen, dat diepgeworteld is in de macho-maatschappij, dat nergens last van heeft en doet alsof hij niets in de gaten heeft. Hoe bereiken we zo iemand? Door duidelijk voor ogen te hebben wat we willen overbrengen en het gewoon recht voor z'n raap te zeggen, maar wel met humor."
Met de vinger aanwijzen
Behalve een maatschappelijk effect, had Las Reinas Chulas met haar cabaret zelfs een politiek effect. In 2014, toen het theatergezelschap voor de zoveelste keer te horen kregen dat er geen geld was voor cultuur, deden zij onderzoek naar de financiën van het Ministerie, en ontdekten zij dat bepaalde middelen die bestemd waren voor cultuur aan 'workshops nagels lakken' waren besteed. Nadat zij hun onderzoeksresultaten naar de verschillende delegaties stuurden, begon men ze als een serieuze gesprekspartner te beschouwen. Niet alleen Las Reinas Chulas, maar ook andere theatergezelschappen die zich inzetten voor verandering in het cultuurbeleid.
“We willen een fijnere, meer inclusieve wereld.”
Zozeer zelfs dat in 2015 Las Reinas Chulas bij het Parlement werd uitgenodigd om van de overheid een penning voor artistieke verdiensten te ontvangen. Uiteraard lieten zij deze kans niet onbenut om de parlementariërs de les te lezen over hun onbekwaamheid als leiders. "We gingen er niet heen als Las Reinas Chulas, maar verkleed als Boeddha, Jezus, de Heilige Rita en de Azteekse godin Coyolxauhqui. We wilden niet onze dank uitspreken voor de prijs, maar een directe aanklacht doen tegen de manier waarop overheidsmiddelen worden gebruikt. Sommige politici voelden zich opgelaten en verlieten de zaal. Daar zag je duidelijk de kracht van cabaret om hen een spiegel voor te houden. Voor ons was dat een geweldig moment."
De wereld als cabaret
Las Reinas Chulas wil blijven werken zoals ze tot nu toe gedaan hebben. Op korte termijn ziet het theatergezelschap zichzelf als een nationaal en internationaal referentiepunt, dat vanuit een maatschappelijke machtspositie invloed kan uitoefenen op het overheidsbeleid. Maar hun grote droom is om van de hele wereld cabaret te maken. "Daarmee bedoelen we niet alleen de mogelijkheid om cabaret te maken, maar ook om meer te lachen: om onszelf, om wat er om ons heen gebeurt. We willen een fijnere, meer inclusieve wereld.”
Vier de kunsten, feminisme en activisme samen met ons op 7 & 8 maart!
