Feministisch activisme in Nederland
Net als in andere West-Europese en Noord-Amerikaanse landen hebben veel mensen in Nederland het idee dat feminisme hier niet langer relevant is. Dat stadium zouden we gepasseerd zijn. Hebben Nederlandse vrouwen inmiddels niet de beschikking over alle mogelijke rechten? Maar wie vanuit een meer intersectioneel perspectief naar de situatie in Nederland kijkt – en dus rekening houdt met het feit dat vrouwen op basis van zowel gender als klasse, religie en etniciteit onderdrukking kunnen ervaren – ziet een genuanceerder beeld.
Om die reden steunt Mama Cash niet alleen vrouwen-, meiden- en transgroepen in het buitenland, maar ook groepen hier in Nederland. Groepen zoals Femmes for Freedom.
Religieus scheiden
Je wilt een echtscheiding, maar je man weigert in te stemmen met de ontbinding van je huwelijk. Dit is wat de Nederlands-Pakistaanse Shirin Musa overkwam. Haar man stemde weliwaar in met een echtscheiding voor de burgerlijke stand, maar stak een stokje voor de beëindiging van hun religieuze huwelijk. Shirin was de eerste moslimvrouw in Nederland die een gerechtelijke procedure begon om zo’n religieuze echtscheiding af te dwingen. In 2010 werd ook haar ‘kerkelijke’ huwelijk door de rechter ontbonden, waarmee ze eindelijk haar autonomie terugkreeg.
Doordrenkt van vechtlust richtte Musa eind 2011 Femmes for Freedom op, om andere vrouwen in soortgelijke situaties aan te sporen eveneens voor hun rechten op te komen. Sindsdien pleit Femmes For Freedom tégen huwelijksdwang en vóór de vrijheid van vrouwen om zelf hun partners te kiezen, zelf te besluiten of ze willen trouwen (of niet) en om hun huwelijk te verlaten wanneer ze dat willen.
Huwelijkse gevangenschap
Het is onbekend hoeveel vrouwen in Nederland in huwelijkse gevangenschap leven. Wel bekend is dat er jaarlijks zo’n 3000 vrouwen en meisjes in Nederland gedwongen worden een huwelijk aan te gaan. Femmes for Freedom definieert beide situaties – gedwongen uitgehuwelijkt worden en niet kunnen scheiden als je dat wilt – als huwelijksdwang. Shirin: ‘Huwelijksdwang komt zowel in Joodse en christelijke gemeenschappen als in moslimkringen en onder Hindoestanen voor. Meestal gaat het om migrantenvrouwen die een dubbele nationaliteit hebben en/of uitgehuwelijkt werden in hun land van herkomst. In die gevallen is het familierecht in hun thuisland van toepassing. Als het buitenlandse familiewetgeving betreft die discriminatoire bepalingen voor vrouwen bevat, heeft dat een directe impact op de betrokken migrantenvrouwen. Maar deze vrouwen wonen in Nederland, ze zijn Nederlandse burgers. Dus is het de taak van onze overheid om hun rechten te waarborgen.’
Wetswijziging
Femmes for Freedom, dat bestaat uit Shirin Musa, twee medewerkers en een team van vaste vrijwilligers, organiseert steungroepen en een juridisch spreekuur voor vrouwen die in de huwelijkse gevangenschap leven. Die kunnen zo ervaringen uitwisselen en advies krijgen over zaken als echtscheidingsprocedures. De organisatie is daarnaast actief op het gebied van preventie, voorlichting en sociale en politieke bewustwording. Shirin: ‘Dankzij onze lobbycampagne is de wettelijke definitie van een gedwongen huwelijk in Nederland inmiddels verbreed. Daarmee is Nederland het eerste land ter wereld dat huwelijkse gevangenschap aanmerkt als strafbaar feit.’ De lobby-inspanningen van Femmes for Freedom hebben er ook toe geleid dat de regering een Knooppunt Huwelijksdwang in het leven heeft geroepen.
Nieuwe feministische wind
Om meer mensen actief te betrekken bij het tegengaan van huwelijkse gevangenschap in Nederland, startte Femmes For Freedom recent ook het ‘Buddy Project’. Hierbij worden vrijwilligers getraind om vrouwen te ondersteunen die proberen om te ontsnappen aan echtelijke gevangenschap of geweld binnen het huwelijk, en die in Nederland hun weg proberen te vinden in het sociale-zekerheidsstelsel en het juridische systeem.
Volgens Shirin is het hoog tijd dat er in Nederland weer een nieuwe feministische wind gaat waaien. ‘De vrouwenbeweging is erg versnipperd geraakt, en veel groepen en organisaties zijn opgeheven of fors afgeslankt. Zonde, want je hebt sterke feministische organisaties nodig om in politieke kringen te blijven hameren op een sterk vrouwenrechtenbeleid.’
Jouw bijdrage telt. Houd activisme levend!